Passive, Türkçede “edilgen” demektir. Peki “edilgen” ne demektir? Bir fiile “-l-“ ve “-n-“ eklediğimizde oluşan yapıdır. Mesela: kırmak = kırılmak; boyamak = boyanmak. Edilgen yapının ne olduğunu anlayabilmek için önce etken yapının ne olduğunu bilmek gerekir:
Jack killed the governor. (Jack, valiyi öldürdü.)
özne fiil nesne
Etken cümleler SVO [Subject (özne) + Verb (fiil) + Object (nesne)] sıralamasıyla kurulur. Cümledeki “öldürmek” fiilini kimin yaptığı bellidir. Bu işi Jack yapmıştır. İşte, fiili kimin yaptığı belli olan böyle cümlelere “etken” cümleler denir. Ayrıca bu cümle SVO dizisine göre kurulmuştur.
İngilizcede edilgen cümle yapmanın ilk koşulu, kullanılan fiilin geçişli, yani nesne alan bir fiil olmasıdır. Nesne almayan geçişsiz fiillerle edilgen cümle yapılamaz. Örneğin, break, see, find, clean, build gibi fiiller nesne alırlar. Go, die, sleep, come, run, cry gibi fiiller ise nesne almazlar. Bir fiilin nesne alıp almadığını anlamanın yolu, fiile “neyi, neye, kimi, kime?” sorularının sorulmasıdır. “Görmek” fiiline “neyi gördün?” ya da “kimi gördün?” sorularını sorun, cevap alırsınız. Öyleyse “görmek” fiili geçişli, yani nesne alan bir fiildir ve edilgen yapıda kullanılabilir.
Etken bir cümle nasıl edilgen yapılır?
Bu uygulamayı sadece etken cümlenin nasıl edilgen yapıldığını görmeniz için yapıyorum. Aslında pratikte kimse size etken bir cümle verip bunu edilgen yapmanızı istemez. Dolayısıyla, iki şeyi yapmanızı öneririm: 1. Etken cümleyi bir bakışta tanımanız gerekir. 2. Kafanızda oluşturduğunuz edilgen bir cümleyi tek hamlede kurmanız gerekir.
Etken bir cümleyi edilgen yapmak için önce etken cümlenin nesnesi bulunur ve bu nesne edilgen cümlenin öznesi yapılır. Daha sonra, etken cümlenin zamanına (tense) göre gerekli değişiklikleri uygularız. Şunu asla unutmayın ki tüm edilgen cümleler be fiilinin bir şekli (be, being, am, is, are, was, were, been) ile başka bir fiilin past participle hâli (broken, chosen, stolen …) ile kurulur. Her edilgen cümlede ana fiil past participle olduğuna göre, tense’lere göre değişen tek şey be fiilinin şeklidir. Eğer edilgen cümlede “tarafından” ifadesi kullanılacaksa by kelimesi kullanılır:
Jack killed the governor. = Jack kimi öldürdü? = valiyi
The governor was killed by Jack. (Vali, Jack tarafından öldürüldü.)
Şimdi edilgen cümlelerin, etken cümlelerden dönüştürülürken zamanlara (tenses) göre nasıl değişikliğe uğradıklarını örneklerle görelim. Be fiillerine dikkat edin:
Simple present
They teach Italian. (İtalyanca öğretirler.) = Italian is taught. (İtalyanca öğretilir.)
Present continuous
They are teaching Italian. (İtalyanca öğretiyorlar.) = Italian is being taught. (İtalyanca öğretiliyor.)
Present perfect
They have taught Italian. (İtalyanca öğrettiler.) = Italian has been taught. (İtalyanca öğretildi.)
Present perfect continuous
Bu zamanın edilgen biçimi yoktur.
Simple past
They taught Italian. (İtalyanca öğrettiler.) = Italian was taught. (İtalyanca öğretildi.)
Past continuous
They were teaching Italian. (İtalyanca öğretiyorlardı.) = Italian was being taught. (İtalyanca öğretiliyordu.)
Past perfect
They had taught Italian. (İtalyanca öğretmişlerdi.) = Italian had been taught. (İtalyanca öğretilmişti.)
Past perfect continuous
Bu zamanın edilgen biçimi yoktur.
Future tense
They will teach Italian. (İtalyanca öğretecekler.) = Italian will be taught. (İtalyanca öğretilecek.)
They are going to teach Italian. (İtalyanca öğretecekler.) = Italian is going to be taught. (İtalyanca öğretilecek.)
Future continuous
Bu zamanın edilgen biçimi yoktur.
Future perfect
They will have taught Italian. (İtalyanca öğretmiş olacaklar.) = Italian will have been taught. (İtalyanca öğretilmiş olacak.)
Future perfect continuous
Bu zamanın edilgen biçimi yoktur.
Peki modal’larda durum nedir? Modal’dan sonra be + past participle yapısı kullanılır:
They can teach Italian. (İtalyanca öğretebilirler.) = Italian can be taught. (İtalyanca öğretilebilir.)
They must teach Italian. (İtalyanca öğretmeliler.) = Italian must be taught. (İtalyanca öğretilmeli.)
They have to teach Italian. (İtalyanca öğretmek zorundalar.) = Italian has to be taught. (İtalyanca öğretilmek zorunda.)
They should teach Italian. (İtalyanca öğretmeleri lazım.) = Italian should be taught. (İtalyancanın öğretilmesi lazım.)
They may teach Italian. (İtalyanca öğretebilirler.) = Italian may be taught. (İtalyanca öğretilebilir.)
İki nesneli fiillerin edilgen yapılması
İngilizcede bazı fiillerin (give, send, show, offer …) iki nesnesi vardır:
The company has given me a car. (Şirket bana bir araba verdi.)
1 2
Bu tür etken cümleler iki biçimde edilgen yapılır:
1. Nesnenin özne biçimi (me = I, you = you, us = we, them = they, him = he, her = she, it = it) edilgen cümlenin başına getirilir ve edilgen cümle yapma kuralları uygulanır:
I have been given a car. (Bana bir araba verildi.)
2. Nesne ( a car), edilgen cümlenin başına getirilir ve edilgen cümle yapma kuralları uygulanır:
A car has been given to me. (Bana bir araba verildi.)
SÖZLÜ SINAV. Aşağıdaki cümlelerin İngilizcesini söyleyin. Cevaplar için videoyu seyredin.
1. Çiçekler her sabah sulanır.
2. Herkes düğüne davet edildi.
3. Şehir, uçaklar tarafından bombalanıyordu.
4. Mallar henüz gönderilmedi.
5. Toplantı İstanbul’da yapılacak.
6. Köprü inşaatı, önümüzdeki seneye kadar tamamlanmış olacak.
7. Evimiz bir ay içinde satılabilir.
8. Geçen hafta Mary’ye iyi bir iş teklif edildi.
9. Bahçe için ne kadar su kullanıldı?
10. Amerika kim tarafından keşfedildi?